İnsulin rezistanlığı və ya insulin müqaviməti anlayışı ilə yəqin ki çox qarşılaşmısınız.
İnsulin rezistanlığı və ya insulin müqaviməti anlayışı ilə yəqin ki çox qarşılaşmısınız.
Bəs sizdə insulin müqaviməti varmı?
Yeməkdən sonra yuxunuz gəlirmi?
Yeməkdən sonra şirin yemək istəyiniz varmı?
Yeməkdən sonra halsızlıq, tərləmə, uyuşma hiss edirsiniz?
Çətin arıqlayırsınız?
Əgər bunlardan bir neçəsi sizdə varsa, sizdə də insulin müqaviməti ola bilər. Biz insulin müqavimətini sadəcə olaraq hüceyrələrin insulinə cavab verə bilməməsi, onların müqaviməti kimi bilirik. Bu müqavimətin zərərli karbohidratların qəbulu
ilə artırıldığını, çəki artımına səbəb olduğunu və diabetlə əlaqəli olduğunu da bilirik. Gəlin insulin müqavimətinin necə meydana gəldiyi haqqında bilmədiyimiz şeylərdən danışaq.
Açar və kilid mexanizması.
Hər bir hüceyrə enerji üçün qidadan istifadə edir. İstifadəsi ən asan olan qida qlükozadır. Yeməkdən sonra qana keçən qlükozanın hüceyrəyə gedib enerjiyə çevrilməsi üçün insülinin köməyi ilə qlükoza hüceyrəyə daxil olmalıdır. Qlükoza insulin olmadan əzələlərə və yağ toxumasına daxil ola bilməz. Ancaq insulin bunu tək başına edə bilməz. Hüceyrənin qapısını açmaq üçün açar lazımdır. Bu keçid insulin reseptoru adlanır. O, insulin və onun reseptoru arasında açar kilidini uyğunlaşdıraraq qlükoza üçün hüceyrə qapısını açır.
Yeməyi enerjiyə çevirməyimiz belə baş verir. Əgər insulinə qarşı müqavimət varsa, müqavimət insulin açarının daxil olduğu kiliddən başlayır. Başqa sözlə, insulin-(açar) öz reseptoruna-(kilid) bağlanmaqda çətinlik çəkir. Biz qlükozadan enerji istehsal edirik, lakin hər qlükoza mənbəyi eyni deyil. İşlənmiş karbohidratlar dediyimiz un-şəkər məhsullarından əldə edilən qlükoza hüceyrədə enerjiyə çevrildikdə çoxlu “zibil” əmələ gətirir. Bu zibilin tibbi adı
sərbəst radikaldır. Bu qidaların həddindən artıq istehlakı ilə hüceyrənin içi sərbəst radikal zibilliyinə çevrilir. Bu zibil daxili zibil təmizləmə qabiliyyətini aşdıqda hüceyrənin divarlarını zədələyir. Beləliklə, zərərli qidaların qəbulu nəticəsində yaranan sərbəst radikallar hüceyrə membranını o qədər zədələyir ki,membrandakı(divardakı) reseptör pozulur. Bu, membrandakı yaxşı yağların oksidləşməsi ilə əlaqədardır. Membran sərtləşir. Bu şəkildə bərkimiş membranlardakı reseptorların insulinlə açar kilidi uyğunluğu pozulur. Kilid cavab vermədikdə, qlükoza daxil olmaq üçün insulinin sayı tədricən artır. Burada hüceyrənin qapısında gözləyən çox miqdarda insulinə baxmayaraq, insulin reseptorunun reaksiya verməməsi insulin müqaviməti deyirik.
Xoş gəldin kilo!
Bu halda nə baş verir? Qan şəkəri yüksəlir. Qanda insulin yüksəlir. Qlükozanın hüceyrəyə daxil olması azalır. Enerji istehsalı azalır. Yorğunluq artır. Aclıq hissi davam edir. Təcili şəkərə ehtiyac olur. Yuxulu olursunuz . İnsulin isə qlükozanı hüceyrəyə daxil edə bilmirsə onu yağ kimi saxlayır.Sonra çəki gəlir... İnsulin müqavimət mexanizmlərindən yalnız birini izah etdim. Başqa mexanizmlər də var. Amma hər halda, bu müqavimətdən qurtulmaq üçün edəcəyimiz iş :Hüceyrə membranlarını qorumaq və onları yenidən insulinə həssas etmək. Bu mümkündür. İnsulin müqaviməti geri çevrilə bilən bir prosesdir. Bunun üçün nə etməliyik : 1- Hüceyrə membranlarında sərbəst radikallar sayəsində oksidləşmiş yaxşı yağları bərpa edəcəyik. Tərkibində omeqa 3 olan qidalar; balıq, qoz, avokado, yağlı toxumlar yeyəcəyik. 2- Unlu-şəkərli qidaları azaldacağıq. 3-Sərbəst radikallara səbəb olan digər qidaları azaldacağıq. Bütün emal olunmuş qidalardan, yüksək temperaturda bişmiş qidalardan və kimyəvi əlavələri olan qidalardan uzaq duracağıq. 4- Sərbəst radikallara səbəb olan digər amilləri (siqaret, kimyəvi maddələr, hava çirkliliyi, su çirkliliyi) azaldacağıq. 5- Sərbəst radikal istehsalına səbəb olan pis həyat şərtlərini (yuxu azlığı, hərəkətsizlik) tərk edəcəyik. 6- İnsulin bioritmə tabe olan bir hormondur. Hüceyrələr səhər yeməkdən sonra insulinə həssas olarkən, gecə yeyilən yeməkdən sonra insulinəmüqavimət göstərirlər . 7- Sərbəst radikal təmizləyiciləri artıracağıq. Tərəvəz, toxum(çiya kətan toxumu), ədviyyat və bol su qəbul edəcəyik. 8- Stresslə artan kortizol hormonu hüceyrələrin insulinə davamlı olmasına səbəb olduğunu biləcəyik. Kortizol varlığında, yemək yeməsəniz də qan şəkəri yüksəlir. 9 Hüceyrə yenidən insulinə həssas olmağı öyrənə bilməsi üçün yeməkdən sonra 4 saat acliq arasi verəcəyik. Yemək arası və axşam 17-dən sonra oruc tutacağıq. (Axşam 17:00-dən sonra oruc tutmaq insulin müqavimətini ən tez düzəldən tətbiqdir.) 10- İnsulin müqavimətinin sadəcə şəkər-insulin problemi olmadığını, bütün xəstəliklərin başlanğıcının göstəricisi olduğunu başa düşərək, məsələyə sadə çəki problemi olaraq yanaşmayacağıq.
