Xərçəng çağımızın universal sağlamlıq problemidir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının..
Xərçəng dövrümüzün ən ciddi qlobal sağlamlıq problemlərindən biridir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, hər il dünyada 9 milyon insana yeni xərçəng diaqnozu qoyulur və 6,7 milyon insan bu xəstəlik səbəbilə həyatını itirir. Hazırda isə maksimum 3 illik diaqnozu olan 24,6 milyon xərçəng xəstəsi mövcuddur.
Bu qədər geniş yayılan bir xəstəliklə yanaşı, xərçəngə bağlı ağrılar da xəstələrin həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir.
Xərçəng ağrıları həm xəstəliyin özündən, həm də müalicə proseslərindən qaynaqlana bilər. Bu ağrılar bəzən erkən mərhələdə, daha çox isə gecikmiş dövrlərdə meydana çıxır. Statistikaya görə:
Erkən mərhələdə xəstələrin 30-45%-də
Gec mərhələdə isə xəstələrin 75%-də ağrı müşahidə olunur.
Bundan əlavə, ağrılar xəstələrin:
40-50%-də orta-ağır
25-30%-də isə şiddətli və dözülməz xarakter daşıyır.
ÜST bu ağrını insani bir haqqa çevirərək, adekvat müalicə olunmasının zəruriliyini vurğulamışdır.
| Xərçəng növü | Ağrıya səbəb olma ehtimalı (%) |
|---|---|
| Sümük xərçəngi | 85% |
| Ağız boşluğu | 80% |
| Genitouriya sistemi | 75-78% |
| Süd vəzi xərçəngi | 52% |
| Ağciyər xərçəngi | 45% |
| Mədə-bağırsaq | 40% |
| Limfoma | 20% |
| Leykoz | 5% |
Sümük invaziyası
Sinir toxumasına təzyiq və ya infiltrasiyası
Damar tıxanması və ya şişin damara yayılması
Ağrılı selikli qişa və yumşaq toxuma iltihabları
Cərrahiyyə sonrası ağrılar (məsələn, mastektomiya, torakotomiya)
Kimyaterapiya: periferik neyropatiya, mialgiya, pankreatit və s.
Radioterapiya: dəri yanıqları, bağırsaq xorası, osteonekroz və s.
Nosiseptiv ağrı: Somatik (yaxşı lokallaşdırılır), ya da Visseral (diffuz, çətin lokallaşdırılır).
Neyropatik ağrı: Sinir toxumasının zədələnməsi ilə yaranır (şiş, müalicə, viruslar və s.)
Ağrının yalnız fiziki deyil, psixoloji və sosial təsirləri də xəstənin həyat keyfiyyətinə ciddi şəkildə təsir edir. Bu səbəbdən ağrı müalicəsi fənlərarası və pasiyent-mərkəzli yanaşma tələb edir.
Xərçəng ağrısı subyektiv simptom olduğu üçün, aşağıdakılar ətraflı şəkildə qiymətləndirilməlidir:
Ağrının yeri və intensivliyi
Ağrının tipi (yanma, sancı, batma)
Azaldan və ağırlaşdıran faktorlar
Əvvəlki müalicələrə cavab
Xəstənin psixososial vəziyyəti və ailə dəstəyi
Paracetamol
İbuprofen
Diklofenak
Naproksen
Tramadol
Kodein + Paracetamol
Morfin
Fentanil (transdermal forma)
Hidromorfon
Opioidlərin əsas yan təsirləri: qəbizlik, ürəkbulanma, yuxululuq, ağız quruluğu, qaşınma, deliryum, tənəffüs depressiyası.
Kortikosteroidlər
Antikonvulsantlar
Antidepresanlar
Lokal anesteziklər
Psixostimulyatorlar
Epidural və intratekal opioid sistemləri
Neyroablativ bloklar (splanxnik, çölyak, hipoqastrik bloklar)
Kordotomiya – Şiddətli unilateral ağrılar üçün
TENS, masaj, isti/soyuq tətbiqləri və digər fiziki yanaşmalar
Koqnitiv-davranış terapiyası
Hipnoz və relaksasiya texnikaları
Psixoterapiya
Xəstə və ailə təhsili
Müalicəyə pasiyent və ailə də daxil edilməlidir
Xəstənin istəkləri və psixoloji durumu nəzərə alınmalıdır
Həkim, psixoloq, onkoloq, reabilitasiya mütəxəssisi və ailə həkimi əməkdaşlıq etməlidir
Ağrı davamlı şəkildə qiymətləndirilməli və yenidən dəyərləndirilməlidir
Xərçəng ağrılarının müalicəsi yalnız fiziki deyil, emosional və sosial ehtiyacları da əhatə edən çoxşaxəli bir prosesdir. Ən uyğun və effektiv müalicə strategiyası xəstənin vəziyyətinə, xərçəngin növünə, ağrının dərəcəsinə və ailə-mühit dəstəyinə əsasən formalaşdırılmalıdır.
Əgər xərçəng ağrılarından əziyyət çəkirsinizsə və həyat keyfiyyətinizi artırmaq istəyirsinizsə, bizimlə əlaqə saxlayın:
WhatsApp: +994 50 853 74 88
