Elmi olaraq larinks olaraq bilinən qırtlaq, boyun bölgəsində yerləşən bir orqandır..
Qırtlaq Xərçəngi nədir?
Elmi olaraq larinks adlandırılan qırtlaq, boyun bölgəsində yerləşən və tənəffüs sisteminin vacib bir hissəsini təşkil edən orqandır. Qırtlaq, traxeya və ağciyərlərlə davam edən tənəffüs yollarının başlanğıc hissəsidir. Burada yerləşən səs telləri, havanın keçməsi zamanı titrəyərək səsin yaranmasına səbəb olur. Bu səs udlaq, ağız boşluğu və burun vasitəsilə rezonans qazanaraq eşidilir.
Cəmiyyətdə hər 100 min insandan təxminən 5-də rast gəlinən laringial xərçəng, qırtlaq bölgəsindəki hüceyrələrin nəzarətsiz çoxalması nəticəsində yaranır. Ən vacib risk faktoru siqaret çəkməkdir. Siqaret istifadə edən şəxslərdə qırtlaq xərçəngi riski siqaret çəkməyənlərlə müqayisədə 20 dəfə çoxdur.
Qırtlaq xərçəngi üçün əsas risk faktorları aşağıdakılardır:
Siqaret və tütün məhsulları – ən güclü risk faktorudur.
Spirtli içkilərin həddindən artıq qəbulu, xüsusilə siqaretlə birlikdə qəbul edildikdə risk daha da artır.
Zərərli maddələrlə işləmək – neft, boya sənayesi, ağac emalı kimi sahələrdə çalışanlarda risk yüksəkdir.
Qastroezofageal reflü xəstəliyi (GERD) – mədə turşusunun qırtlağa qalxması xərçəng riskini artırır.
HPV (Human Papilloma Virus) infeksiyası – bəzi hallarda qırtlaq xərçəngi ilə əlaqələndirilir.
Zəif qidalanma və vitamin çatışmazlığı – immun sistemini zəiflədərək hüceyrə mutasiyalarına səbəb ola bilər.
Qırtlaq xərçəngi əlamətləri çox vaxt səsin dəyişməsi ilə başlayır. Səsdə xırıltı, kəskin dəyişiklik və ya uzunmüddətli səs itməsi (2 həftədən çox) olduqda, mütləq KBB mütəxəssisinə müraciət edilməlidir.
Digər əlamətlər:
Boğazda xarici cisim və ya ilişmə hissi
Boğaz və qulaq ağrısı, xüsusilə bir tərəfdə
Udma zamanı ağrı və ya çətinlik
Nəfəs darlığı və ya tənəffüs çətinliyi
Qanlı bəlğəm
Boyunda şişkinlik və ya limfa düyünlərinin böyüməsi
Əlamətlər müşahidə olunduqda, vaxt itirmədən həkimə müraciət vacibdir. Diaqnostika mərhələsində tətbiq olunan əsas üsullar:
Larinqoskopiya: Ucunda kamera olan boru vasitəsilə qırtlaqın birbaşa görüntülənməsi.
Biopsiya: Şübhəli toxumadan nümunə götürülərək patoloji analiz aparılır.
Görüntüləmə üsulları: Ultrasəs, KT (kompüter tomoqrafiyası), MRG (maqnit rezonans görüntüləmə) və PET müayinələri vasitəsilə xərçəngin mərhələsi və yayılma dərəcəsi müəyyən edilir.
Müalicə planı şişin yerinə, ölçüsünə, mərhələsinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə müəyyən edilir. Əsas müalicə üsulları bunlardır:
Qırtlaq xərçəngində ən çox tətbiq olunan və effektiv üsuldur.
Erkən mərhələdə yalnız şişin olduğu hissə çıxarılır.
İrəliləmiş mərhələdə bütün qırtlaq çıxarıla bilər (total larenjektomiya).
Bəzi hallarda traxeostomiya (boyunda nəfəs dəliyi) açılır.
Danışma itkisi səs protezi və xüsusi danışıq terapiyası ilə bərpa edilə bilər.
Yüksək enerjili şüalarla xərçəng hüceyrələri məhv edilir.
Adətən gündəlik seanslarla aparılır.
Erkən mərhələlərdə cərrahiyyə qədər effektiv ola bilər.
Əməliyyatdan sonra tamamlayıcı müalicə kimi də istifadə edilir.
Kimyəvi dərmanlarla xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsinə yönəlik müalicədir.
İrəliləmiş mərhələlərdə və ya əməliyyatdan sonra tətbiq olunur.
Bəzi hallarda radioterapiya ilə birlikdə orqan qoruyucu yanaşma kimi istifadə edilir.
Qırtlaq xərçəngi erkən mərhələdə aşkarlandıqda müalicə şansı çox yüksəkdir.
Səsdə dəyişiklik, udma çətinliyi və boğazda ağrı kimi simptomlar yaranarsa, tez bir zamanda KBB mütəxəssisinə müraciət etmək həyati əhəmiyyət daşıyır.
Daha ətraflı məlumat almaq, müayinə və müalicə üçün randevu təyin etmək istəyirsinizsə, bizimlə əlaqə saxlayın:
WhatsApp: +994 50 853 74 88
