Qaraciyər nəqli nədənsə düzgün işləməyən qaraciyər üçün vəfat etmiş və ya yaşayan..
Qaraciyər nəqli düzgün işləməyən qaraciyərin, vəfat etmiş və ya yaşayan donordan alınan sağlam qaraciyərlə əvəz edildiyi həyati əhəmiyyətli cərrahi əməliyyatdır. Bu prosedur, xüsusilə xroniki qaraciyər xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar üçün çox vaxt yeganə müalicə üsulu olur.
Qaraciyər bədənin ən böyük və ən vacib orqanlarından biridir. Onun əsas funksiyaları aşağıdakılardır:
Qida maddələri, dərmanlar və hormonların emalı
Yağların və vitaminlərin mənimsənilməsinə kömək edən safranın istehsalı
Qan laxtalanmasına kömək edən zülalların sintezi
Qandakı bakteriya və toksinlərin təmizlənməsi
İmmunitet sisteminin tənzimlənməsi və infeksiyalardan qorunma
Qaraciyər transplantasiyası, əsasən xroniki qaraciyər çatışmazlığı olan xəstələr üçün tətbiq olunur. Nadir hallarda isə, əvvəllər sağlam olan şəxslərdə ani (kəskin) qaraciyər çatışmazlığı zamanı da bu əməliyyata ehtiyac yaranır.
Hepatit B və C
Alkoqol istifadəsinə bağlı qaraciyər zədələnməsi
Yağlı qaraciyər xəstəlikləri
Hemokromatoz və Wilson xəstəliyi
Safra yollarını təsir edən xəstəliklər – məsələn, birincili biliyer sirroz, birincili sklerozan xolangit
Biliyer atreziya – xüsusilə uşaqlarda ən çox rast gəlinən səbəbdir
Hər bir böyük cərrahi əməliyyat kimi, qaraciyər nəqli də müəyyən risklər daşıyır. Ən çox rast gəlinən fəsadlar bunlardır:
Safra sızması və ya öd yollarının daralması
Qanaxma və laxtalanma problemləri
İnfeksiyalar
Donor qaraciyərinin orqanizm tərəfindən rədd edilməsi
İmmunsupressiv dərmanların yan təsirləri (diabet, yüksək təzyiq, osteoporoz və s.)
Əməliyyatdan öncə xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti ətraflı şəkildə qiymətləndirilir. Bu mərhələyə aşağıdakılar daxildir:
Qan və sidik analizləri
Qaraciyər ultrasəsi
Ürək-damar sisteminin yoxlanması
Qidalanma və psixoloji dəstək məsləhətləri
Siqaret və alkoqol kimi zərərli vərdişlərin qiymətləndirilməsi
Qiymətləndirmə nəticəsində komissiya, transplantasiyanın sizin üçün uyğun olub-olmadığına qərar verir. Əgər uyğun sayılırsınızsa, gözləmə siyahısına daxil edilirsiniz.
Yaşayan bir donordan qaraciyər nəqli, ölmüş donor qaraciyərini gözləməyin alternatividir. Donorun orqanının yalnız bir hissəsi köçürülür və həm donorun, həm də alıcının qaraciyəri bir neçə həftə ərzində yenidən bərpa olunur.
Canlı donorlar adətən ailə üzvləri və ya yaxın dostlardan seçilir. Donorun qan qrupu, yaşı və orqan ölçüsü uyğun olmalıdır.
Bu, daha nadir transplantasiya növüdür. Ailəvi amiloidoz xəstəliyindən əziyyət çəkən şəxsdən alınan sağlam işlək qaraciyər, başqa bir xəstəyə köçürülür. Bu halda, amiloidoz simptomları illərlə özünü göstərmir və 55 yaşdan yuxarı xəstələr üçün təhlükəsiz sayılır.
Əməliyyat ümumi anesteziya altında aparılır və 6–12 saat davam edə bilər.
Prosedurun əsas mərhələləri:
Xəstə qaraciyərin çıxarılması
Donor qaraciyərinin yerləşdirilməsi
Qan damarları və öd yollarının birləşdirilməsi
Dikişlərin və zımbaların qoyulması
Əməliyyatdan sonra xəstə bir neçə gün reanimasiya şöbəsində qalır. Yeni qaraciyərin funksiyası mütəmadi olaraq yoxlanılır.
Xəstəxanada qalma müddəti: 5–10 gün
Evə buraxıldıqdan sonra müntəzəm nəzarət müayinələri
Ömürlük immunsupressiv dərmanların qəbulu
Normal həyata və işə qayıtma: bir neçə ay ərzində
Statistikaya görə:
Qaraciyər nəqli əməliyyatı keçirmiş xəstələrin 88%-i bir il,
73%-i isə ən azı 5 il yaşayır.
Əməliyyatın uğuru, həm əməliyyatın gedişindən, həm də xəstənin əməliyyatdan sonrakı qaydalara riayət etməsindən asılıdır.
Qaraciyər nəqli, həyat keyfiyyətini yüksəldən və bir çox hallarda həyatı xilas edən bir prosedurdur. Əgər siz və ya yaxınlarınız qaraciyər xəstəliyindən əziyyət çəkirsinizsə, ən yaxın səhiyyə müəssisəsinə və ya ixtisaslaşmış həkimə müraciət edərək daha ətraflı məlumat ala bilərsiniz.
