Yenidoğulmuşlarda sarılıq körpələrin üçdə ikisində baş verən və öz-özünə keçən bir xəstəlikdir, lakin hələ də ciddi...
Sarılıq nədir?, Sarılığın növləri, Sarılığa nə səbəb olur? Sarılıq üçün risk faktorları hansılardır?...
Yenidoğulmuşlarda sarılıq körpələrin üçdə ikisində baş verən və öz-özünə keçən bir xəstəlikdir, lakin hələ də ciddi şərtlərə səbəb ola bilər. Sarılıq şiddətləndikcə üzdə, gövdədə, qol və ayaqlarda, nəhayət, ovuc içi və ayaq altı nahiyələrində rəng dəyişikliyi əmələ gəlir. Təkmilləşmə ayaqlardan başa qədər görünür, gözün ağ hissəsi nəhayət yaxşılaşır.Hansı körpənin müalicə tələb edən səviyyədə narahatlıq keçirdiyinə qərar vermək bu nöqtədə əhəmiyyətli bir meyardır. Diaqnoz qoymaq üçün bir sağlamlıq mütəxəssisi tərəfindən təqib edilməlidir.Bu pozğunluq fizioloji və patoloji sarılıq olaraq iki ayrı qrupda qiymətləndirilir. Körpənin doğum həftəsi, neçə günlük olması və riskləri nəzərə alınaraq bilirubinin səviyyəsi qiymətləndirilir. Beləliklə, sarılığın patoloji olub olmadığına qərar verilir.
Sarılığın növləri:
Fizioloji sarılıq doğuşdan 2-4 həftə sonra baş verir. 10-11-ci günlərdə başlayır və adətən 7-10 gün ərzində heç bir müalicəyə ehtiyac olmadan öz-özünə yox olur. Ana bətnində olan körpənin qanında olan bilirubin maddəsi plasenta vasitəsilə ananın qanına keçdiyi, qaraciyərdə emal olunaraq orqanizmdən xaric edildiyi üçün dölə zərər vermir.Körpənin qanında olan bilirubin maddəsi doğuşdan sonra tədricən artmağa başladığı üçün bu müvəqqəti vəziyyət fizioloji sarılıq adlanır. Fizioloji sarılıq bir çox körpə üçün müalicə olunmadan aradan qaldırıla bilən bir vəziyyət olsa da, bu dövrdə müntəzəm həkim nəzarəti vacibdir.Patoloji sarılıq tez-tez doğuşdan dərhal sonra baş verən və ciddi qəbul edilməli olan bir vəziyyətdir. Bu növ sarılıq ana ilə körpə arasında qan uyğunsuzluğu, ana bətnində olan bəzi infeksiyalar, ananın istifadə etdiyi dərmanlar və ya körpədə müəyyən maddələrin anadangəlmə çatışmazlığı nəticəsində yarana bilər.Bundan əlavə, "uzunmüddətli sarılıq" kimi təyin olunan vəziyyət, müddətli körpələrdə iki həftədən çox, vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrdə isə üç həftədən çox davam edən sarılığa aiddir. Bu vəziyyəti ətraflı qiymətləndirmək və onun səbəblərini müəyyən etmək lazımdır.
Sarılığa nə səbəb olur?
Yenidoğulmuşlarda sarılığın yaranmasında genetik səbəblər, düzgün qidalanmama, erkən və ya gec doğuş kimi bir çox faktor böyük rol oynayır. Bu nöqtədə ailələrin diqqətli olması və simptomları görəndə dərhal həkimə müraciət etməsi lazımdır.Yenidoğulmuşlarda sarılıq qanda 'bilirubin' adlanan maddənin artaraq dəri, yanaqların içi, gözün ağ hissəsi kimi nahiyələrdə toplanması ilə ortaya çıxan bir sarılıq növüdür. Bu, körpənin dərisinin və göz rənginin saralması kimi özünü göstərir.
Sarılıq üçün risk faktorları hansılardır?
Yenidoğulmuşlarda sarılıq riski olan uşaqlar:
Yenidoğulmuşlarda sarılığın əlamətləri hansılardır?
Yenidoğulmuşlarda sarılıq üzdən başlayır, sonra gözlərin ağları da saralır. Qanda bilirubinin səviyyəsi artdıqca sinə, qarın, qol və ayaqlara yayılır.Dəridəki sarı rəng ən yaxşı gün işığında və ya flüoresan işıqlar altında görünür.Burun və ya qarın dərisini barmaqla yumşaq bir şəkildə basıb qaldırdıqda sarı rəng daha aydın aşkar edilə bilər. Körpənin dərisindəki sarılıq getdikcə tündləşir və nəzərə çarpır.Sarılıqdan əziyyət çəkən körpə daha çox yatmağa və daha az əmməyə meyllidir.Körpənin qarnında, qollarında və ayaqlarında sarılıq varsa, çox yatır və az əmizdirsə, valideynlər körpənin neçə yaşında olmasından asılı olmayaraq dərhal həkimə müraciət etməlidirlər. Çünki bu əlamətlər bilirubinin səviyyəsinin artmasına işarə edə bilər.
Yenidoğulmuşlarda sarılıq necə müalicə olunur?
Müalicə ehtiyacı 3 parametrə görə müəyyən edilir. Bunlar körpənin çəkisi, neçə yaşı və qanda bilirubinin səviyyəsidir. Pediatr bu parametrləri nəzərə alaraq müalicənin zəruri olub-olmadığına qərar verir.Yenidoğulmuşlarda sarılıq adətən iki həftə ərzində öz-özünə yox olur. Ancaq bu dövrdə həkim tərəfindən düzgün nəzarət vacibdir.Bilirubin səviyyəsi yüksəkdirsə, körpə "fototerapiya" adlanan xüsusi dalğa uzunluqlarında işıq saçan lampalar altında işıq terapiyasına məruz qalır. Bu işıq sarılığa səbəb olan bilirubinin sidikdə əriyib bədəndən xaric olmasına şərait yaradır.Fototerapiya körpəyə heç bir şəkildə zərər vermir. İşıqdan zərər görməmək üçün körpənin gözləri örtülür. Bəzən dəridə qırmızı səpgilər, qaralma və ya tez-tez və sulu nəcis kimi yan təsirlər müşahidə edilə bilər.Qan qrupunun uyğunsuzluğuna görə bilirubin səviyyəsi çox yüksək olan körpələrdə qan mübadiləsi tələb oluna bilər. Sarılığın qarşısının alınmasında ana südü vacibdir. Bu səbəbdən, mümkün qədər tez, tercihen doğumdan sonrakı ilk saatda əmizdirməyə başlamaq lazımdır.
Sarılıq ilə əlaqəli əlavə məlumat almaq üçün bizimlə əlaqə saxlayın +994508537488
