Skolioz onurğanın anormal yan-yana əyriliyidir. Onurğa sütununuz (onurğa sümüyü) təbii olaraq bir..
Skolioz onurğanın anormal yan-yana əyriliyidir. Onurğa sütununuz (onurğa sümüyü) təbii olaraq bir qədər irəli və geri əyriliyə malikdir. Skolyoz ilə onurğanız C və ya S formasına sola və sağa əyilir.
Skolioz hallarının çoxu yüngül formada olur, simptomlara səbəb olmur və müalicəyə ehtiyac yoxdur. Ağır hallarda, pis duruş və ağrıya səbəb ola bilər. Müalicə breket taxmaq və ya əməliyyatdan ibarət ola bilər.
Skoliozun hansı növləri var?
Skoliozun üç növü vardır;
İdiopatik skolioz: Bu ən çox görülən növdür. "İdiopatik" səbəbi bilinməyən deməkdir. Tədqiqatlar göstərir ki, o, ailələrdə işləyir və genetik (irsi) əlaqəyə malikdir.
Anadangəlmə skolyoz: Bu, bir tibb işçisinin doğuş zamanı aşkar edə biləcəyi nadir bir onurğa anormallığıdır. Bu, rüşeym inkişafı zamanı vertebralar (onurğanızı təşkil edən sümüklər) lazım olduğu kimi formalaşmadıqda baş verir.
Sinir-əzələ skoliozu: Onurğanızı dəstəkləyən əzələ və sinirlərdəki anormallıqlar bu tipə səbəb olur. Bu, adətən zədə, serebral iflic, spina bifida və ya əzələ distrofiyası kimi nevroloji (sinir) və ya əzələ şərtləri ilə yanaşı baş verir.
Yetkinlik dövründə yetkinlik dövründə diaqnoz qoyulmuş skolyoz və ya degenerativ skolyoz kimi sizə müraciət edən provayderinizdən eşidə bilərsiniz. Ömrünüz boyu yüngül, diaqnoz qoyulmamış skolyoz keçirmiş ola bilərsiniz. Bədəniniz yaşlandıqca simptomlar arta və ya görünə bilər ki, bu da gec diaqnozla nəticələnir. Xüsusilə, böyüklərdə başlayan skolioz diskləriniz və oynaqlarınız zəiflədikdə və ya sümük sıxlığını itirdikdə (osteoporoz) baş verir.
İdiopatik skolyoz diaqnozu qoyulduğundan asılı olaraq tibb işçiləri müxtəlif adlardan istifadə edirlər:
Uşaq skoliozu: 3 yaşından kiçik.
Yetkinlik yaşına çatmayan skolyoz: 4-10 yaş.
Adolesan skolyozu: 11-18 yaş.
Yetkin idiopatik skolyoz: 18 yaşından sonra skeletin böyüməsi tamamlandıqda diaqnoz qoyulur.
Skolioz dünyadakı insanların təxminən 2% -ni təsir edir. ABŞ-da bu, 6 milyondan çox insana bərabərdir.
Skoliozun əlamətləri hansılardır?
Skolioz adətən simptomlara səbəb olmur, lakin bunlara aşağıdakılar daxil ola bilər:
Bel ağrısı.
Dik durmaqda çətinlik.
Əsas əzələ zəifliyi.
Ayaq ağrısı, uyuşma və ya zəiflik.
Skoliozun əlamətləri hansılardır?
Qeyri-bərabər çiyinlər.
Çıxan çiyin bıçaqları.
Çanağınızın üstündə mərkəzləşməyən baş.
Qeyri-bərabər bel.
Yüksək omba.
Daim bir tərəfə əyilmək.
Qeyri-bərabər ayaq uzunluğu.
Dərinin görünüşündə və ya teksturasında dəyişikliklər (çuxurlar, saç ləkələri, dəri rənginin dəyişməsi). Bunlar kürəyinizdə onurğa boyunca baş verir.
Bu əlamətlərdən hər hansı birini görsəniz, müayinə üçün bir tibb işçisi ilə əlaqə saxlayın.
Vaxt keçdikcə siz bunları fərq edə bilərsiniz:
Boy itkisi.
Çanaq və kalçanızın qeyri-bərabər hizalanması.
Skolioz onurğanın hansı hissəsini təsir edir?
Skolioz onurğanın hər hansı bir hissəsini təsir edə bilər. Yaşa görə bəzi fərqlər var:
Yeniyetmələr: Ən çox hallarda onurğanın torakal (qabırğa qəfəsi) bölgəsində baş verir.
Yetkinlər: Əsas narahatlıq bel və ya onurğanın aşağı hissəsindədir. Lomber bel ağrı kimi simptomları artıran yaşlanma və ya degenerasiya ilə müşahidə edilən dəyişikliklərə ən çox həssasdır.
Skolyoza səbəb olan nədir?
Skoliozun səbəbi növündən asılı olaraq dəyişir, lakin aşağıdakıları əhatə edə bilər:
Embrional inkişaf zamanı vertebranın malformasiyası.
Genetik dəyişiklik.
Onurğa zədəsi.
Onurğanızda bir şiş.
Əsəblərinizi və ya sinirlərinizi təsir edən bir vəziyyət.
Çox vaxt tibb işçiləri müəyyən bir səbəbi (idiopatik skolyoz) müəyyən edə bilmirlər.
Əgər sizdə skolyozun inkişaf riski daha yüksəkdirsə:
Ailədə bioloji skolyoz tarixi var.
Onurğa, əzələ və sinirlərinizə təsir edən əsas vəziyyət və ya zədəniz var.
Skolioz eyni dərəcədə bütün cinsləri və cinsləri, o cümlədən doğuşda kişi təyin olunan insanları (AMAB) və doğumda qadın təyin edən insanları (AFAB) təsir edir. Lakin AFAB olan insanlar əyriliyin şiddətinə görə müalicəyə daha çox ehtiyac duyurlar.
Əgər bioloji ailənizdən birinin bu xəstəliyi varsa, sizdə skolyoz inkişaf etdirmək ehtimalı daha yüksəkdir. Lakin skolyozun bütün halları genetik deyil.
Müalicə olmadan ağır skolyoz halları aşağıdakılara səbəb ola bilər:
Nəfəs almaqda çətinlik çəkirsinizsə, təcili yardım xidmətləri ilə əlaqə saxlayın.
Diaqnoz və Testlər
Skolioz diaqnozunun ilk addımı skolyozun müayinəsidir. İlkin qayğı həkiminiz və ya məktəb tibb bacısı ilə pediatrik sağlamlıq səfəri zamanı skolyoz müayinəsindən keçməyinizi xatırlaya bilərsiniz. Yoxlama zamanı provayder sizdən soruşacaq:
Arxanızı görmək üçün köynəyinizi çıxarın.
Düz durun.
İrəli əyilmək (ayaq barmaqlarınıza toxunduğunuz kimi).
Müayinə, provayderinizə duruşunuza, düzülmənizə və onurğa əyriliyinə baxmağa kömək edir. Əgər həkim sizin əsas tibbi yardım təminatçınız deyilsə, skrininq skolyoz ola biləcəyinizi göstərirsə, sizə müraciət etməyi tövsiyə edə bilər.
Skoliozun erkən aşkarlanması üçün uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə skolioz müayinələri aparılır. Erkən diaqnoz, lazım gələrsə, provayderinizə daha çox müalicə variantı təklif etməyə kömək edə bilər.
Bir tibb işçisi fiziki müayinədən sonra skolyoz diaqnozu qoyacaq. Onlar öz ofislərində skrininq keçirə bilərlər, buna sizin düz ayağa qalxmağınız və sonra ayaq barmaqlarınıza toxunmaq üçün irəli əyilməyiniz daxildir. Provayderiniz onurğanızın formasını yoxlamaq və necə hərəkət etdiyinizi görmək üçün kürəyinizi yoxlayacaq. Onlar həmçinin reflekslərinizi və əzələ gücünüzü yoxlayaraq əsəblərinizi yoxlayacaqlar.
Həkiminiz müalicə planı təklif etməzdən əvvəl sizə aşağıdakı sualları verəcək:
Tibbi tarixçəniz və ailənizin tibbi tarixçəsi.
Onurğa sütununuzda bir dəyişiklik hiss etdiyiniz ilk tarix və ya ilkin müayinənin tarixi.
Simptomlar (əgər varsa).
Skolyozun yaratdığı daha ciddi sinir zədələnməsi və ya təzyiq əlamətləri ola bilən hər hansı bağırsaq, sidik kisəsi və ya motor simptomları.
Lazım gələrsə, provayderiniz görüntüləmə testləri sifariş edə bilər. Ön və yan tərəfdən çəkilmiş rentgen şüaları onurğa sütununuzun tam şəklini göstərəcək. Provayderiniz daha sonra skolyozunuz olub-olmadığını və əgər varsa, nə dərəcədə olduğunu müəyyən edə bilər. Digər görüntüləmə testlərinə MRT (maqnit rezonans görüntüləmə) və ya CT (kompüter tomoqrafiya) daxil ola bilər.
Provayderiniz müalicə tələb edən skolyozunuz olduğunu müəyyən edərsə, sizi ortopedik onurğa mütəxəssisinə göndərəcək.
Skolioz nə vaxt diaqnoz qoyulur?
Skolioz diaqnozu ən çox yeniyetməlik dövründə, 10-15 yaş arasında olur.
Yaşlandıqca onurğa sütununuz əyilir (degenerasiya). Bu səbəbdən böyüklər daha sonra skolyoz diaqnozu ala bilərlər. Bu, adətən, skolyozun yüngül formada olması və uşaqlıq dövründə aşkar edilməməsi halında baş verir.
Bir tibb işçisi onurğanızın əyrisini dərəcələrlə ölçəcək. Onlar əyrinin dərəcəsinə əsasən şiddət dərəcəsini qiymətləndirəcəklər:
Skolyoz diaqnozu yoxdur: 10 dərəcədən azdır.
Yüngül skolyoz: 10 ilə 24 dərəcə arasında.
Orta skolyoz: 25 ilə 39 dərəcə arasında.
Ağır skolyoz: 40 dərəcədən çox.
Bu, həndəsə sinfində iletki ilə bucaqları ölçmə üsuluna bənzəyir. Provayderiniz aləti belinizə yerləşdirərək əyrini ölçmək üçün skoliometr adlı cihazdan istifadə edəcək. Onlar həmçinin əyri ölçmək üçün onurğanızın rentgenoqrafiyasını sifariş edə bilərlər.
Skolioz necə müalicə olunur?
Skolyozun müalicəsi bütün hallarda lazım deyildir.
Provayderiniz müalicəni tövsiyə edərsə, onlar bir neçə amili nəzərə alacaqlar:
Müalicə simptomları aradan qaldırmağa yönəlib və əyrini mütləq düzəltməyə deyil. Məqsəd simptomları azaltmaq və irəliləməni əyriləşdirmək və onurğanızın funksiyasını yaxşılaşdırmaqdır.
Skolioz üçün iki növ müalicə vardır
Skoliozun əksər hallarda cərrahi müdaxilə tələb olunmur. Bunun əvəzinə, provayderlər əvvəlcə konservativ müalicəni tövsiyə edirlər, bunlara aşağıdakılar daxildir:
Döngünün dərəcəsini izləmək üçün müntəzəm olaraq (adətən hər altı ayda bir) bir tibb xidmətinə baş çəkin.
Reçetesiz satılan ağrı kəsiciləri və ya iltihab əleyhinə dərmanların qəbulu (lazım olduqda və ya provayderinizin göstərişi ilə).
Əsas əzələlərinizi gücləndirmək və elastikliyi artırmaq üçün məşq edin.
Onurğanızı dəstəkləmək üçün arxa breket taxın.
İstənilən əsas şərtləri idarə etmək.
Provayderiniz fiziki müalicəni tövsiyə edə bilər. Bu, əzələlərinizi gücləndirməyə və ağrıları aradan qaldırmağa kömək edə bilər. Fiziki terapevtiniz sizə aşağıdakı işlərdə kömək edə bilər:
Cərrahiyyə konservativ müalicəyə cavab verməyən bəzi skolyoz növlərini müalicə etmək üçün bir seçim ola bilər. Provayderiniz əməliyyatı tövsiyə edə bilər:
Cərrahınızın skolyozu müalicə etmək üçün istifadə edə biləcəyi müxtəlif üsullar var, o cümlədən:
Onurğanın birləşməsi: Onurğanızı sabitləşdirmək üçün cərrahınız onurğanızın sümüklərini birləşdirəcək. Sonra onurğanızı yerində saxlamaq üçün metal breketlərdən istifadə edəcəklər.
Genişlənə bilən çubuq: Cərrah, uşağın böyüyən onurğasını dəstəkləmək üçün fəqərələr boyunca genişləndirilə bilən çubuq yerləşdirəcəkdir. Uşaq böyüdükcə çubuğun uzunluğunu tənzimləyəcəklər.
Cərrahi üsullar və kompüter dəstəkli texnologiyalardakı irəliləyişlər daha az invaziv yanaşmaları mümkün edir və sağalma müddətini daha sürətli edir.
Skolioz əməliyyatı təhlükəsiz bir prosedurdur, lakin ağırlaşmalar mümkündür və bunlara aşağıdakılar daxil ola bilər:
Skoliozun qarşısını almaq olarmı?
Skoliozun qarşısını almağın məlum yolu yoxdur.
Əgər sizdə skolyoz varsa, tibb işçisi arxa və qarın əzələlərini uzanma və məşqlərlə gücləndirməyi tövsiyə edə bilər. Bunlar onurğadakı əyriliyin daha da pisləşməsinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
Skolioz tez-tez asemptomatik olsa da, bədən yaşlandıqca və təbii onurğa degenerasiyası baş verdikdə simptomlar görünə bilər. Bir tibb işçisi, narahatlıq doğuran simptomları idarə etməyə kömək edə bilər.
Skolioz, onurğa əyrisinin dərəcəsindən asılı olaraq vücudunuzun görünüşünü dəyişə bilər. Bu, emosional rifahınız üçün çətin ola bilər. Psixi sağlamlıq mütəxəssisi bədəninizlə bağlı hisslərinizi idarə etməyə kömək edə bilər.
Skolyoz üçün perspektiv nədir?
Skoliozun görünüşü növü və şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. İnsanların çoxu rutinlərində heç bir dəyişiklik etmədən normal yaşaya bilir.
Sağlamlığınızla və ya fiziki terapevtinizlə hansı fəaliyyətlərin təhlükəsiz olduğuna dair danışın. Skoliozlu insanların əksəriyyəti fiziki fəaliyyətlərdə və məşqlərdə iştirak edə bilər. Rutin hərəkət simptomların şiddətini azalda bilər. Bir fəaliyyət ağrıya səbəb olarsa, bədəninizi dinləyin və dayandırın.
İdman oynamaq skolyozu daha da pisləşdirə bilərmi?
Skolioz hallarının əksəriyyəti yeniyetməlik dövründə diaqnoz qoyulur. Bu, bir çox uşağın komanda idmanlarına və atletik proqramlara keçməyə can atdığı vaxtdır. Valideyn və ya baxıcı kimi, uşağınız üçün hansı fəaliyyətlərin təhlükəsiz olduğunu düşünə bilərsiniz.
Xoşbəxtlikdən, idman oynamaq skolyozu daha da pisləşdirməyəcək. Əslində, çeviklik və əsas gücü təşviq edən idmanlarda iştirak etmək uşağınızın simptomlarını azalda bilər.
Skolyoza kömək edə biləcək idman növləri bunlardır:
Üzgüçülük: Çocuğunuzun bütün əzələlərini eyni anda istifadə etməsini tələb etdiyi üçün əsas gücünü artıra bilər.
Gimnastika: Bu, uşağınızın elastikliyini artıra və əsas gücünü artıra bilər.
Skolyoz ilə müəyyən idmanlardan qaçınmaq lazımdırmı?
Uşağınızın sağlamlıq xidməti təminatçısı ilə onlar üçün nəyin təhlükəsiz olduğu barədə danışın. Əksər idman növləri, hətta ağır atletika da ümumiyyətlə yaxşıdır. Ancaq uşağınız bel əməliyyatı keçiribsə, təmas idmanlarından çəkinməlidir. Bunlara xokkey, lakros, güləş və futbol daxildir.
Skolyozun əlamətləri və ya əlamətləriniz olduğuna inanırsınız.
Müalicəniz nəticə vermir.
Semptomlarınız pisləşir.
Valideyn və ya baxıcı olaraq, aşağıdakı hallarda pediatrla əlaqə saxlamaq vacibdir:
Müntəzəm müayinə, uşağınızın skolyoz ola biləcəyini göstərir.
Uşağınızda skolyoz əlamətləri və ya simptomları var.
Müalicə uşağınızın və ya onun simptomlarının pisləşməsinə kömək etmir.
Ailənizdə bioloji skolyoz tarixi var və uşağınızın inkişafını izləmək istəyirsiniz.
