Qəbizlik, yavaş bağırsaq hərəkətləri nəticəsində ortaya çıxan ümumi bir problemdir. Nəticədə, nəcis çox sərt və ya çox kiçik ola bilər.
Qəbizlik
Qəbizlik, yavaş bağırsaq hərəkətləri nəticəsində ortaya çıxan ümumi bir problemdir. Nəticədə, nəcis çox sərt və ya çox kiçik ola bilər. Tualetə gedərkən gərginlik hissi də var. Həftədə üç dəfədən az defekasiya ehtiyacına qəbizlik deyilir. Qəbizlik bəzi dərmanların yan təsiri ola bilər və ya pəhrizinizdən asılı olaraq baş verə bilər.
Qəbizliyin əlamətləri hansılardır?
Qəbizlikdən əziyyət çəkən insanların səbəbini müəyyən etmək üçün həkimlər tərəfindən müxtəlif suallar verilir. Qəbizliyin müddəti, bağırsaq hərəkətlərindəki dəyişikliklər, dərman istifadəsi tarixi və ya hər hansı əlavə xəstəliklərin olması vacibdir. Xəstələrin şüurunda qəbizliyin tərifi qəbizliyin tibbi tərifindən fərqli ola biləcəyi üçün defekasiyanın tezliyi və xüsusiyyətlərinin qiymətləndirilməsi diaqnozun qoyulmasına və etiologiyanın müəyyən edilməsinə kömək edir. Qəbizliyə əlavə olaraq, bəzi insanlar qəbizlikdən sonra maye defekasiya, yəni nəcisin təsirinə görə daşqın ishalla qarşılaşa bilərlər. Nəcisdə qan, 4,5 kilodan çox çəki itirmə, ailədə qalın bağırsaq xərçəngi və ya iltihablı bağırsaq xəstəliyi, anemiya və ya kəskin başlayan qəbizlik kimi hallarda ehtiyatlı olmaq lazımdır, çünki qəbizliyin səbəbi ciddi bir vəziyyət ola bilər.
Qəbizliyin səbəbləri nələrdir?
Fiziki müayinə zamanı əllə anal müayinə aparıla bilər. Müayinə zamanı ağrı, asimmetrik anal açılış, pozulmuş sfinkter (defekasiyaya kömək edən əzələ) funksiyası, kütlə, stenoz və ya nəcisin varlığı və ya xarakteri (yumşaq, sərt və ya yapışmış) qəbizliyin səbəbini anlamaq üçün vacibdir. Qəbizliyə səbəb ola biləcək bir çox vəziyyət var. Pəhriz (xüsusilə az lifli pəhriz), dərman istifadəsi, metabolik və ya nevroloji pozğunluqlar və psixososial problemlər qəbizliyə səbəb ola bilər. Funksional qəbizlik irritabl bağırsaq sindromu nəticəsində baş verə bilər və ya naməlum səbəblərdən yarana bilər. Qəbizliyə səbəb ola biləcək digər səbəblərdən bəziləri aşağıdakı kimi sıralana bilər:
Körpələrdə qəbizliyin əlamətləri hansılardır?
Şiddətli və təkrarlayan qəbizliyi olan körpələrdə, xüsusən də doğuşdan bəri şikayətləri olan körpələrdə qəbizliyin səbəbləri diqqətlə qiymətləndirilir və altında yatan səbəblər araşdırılır. Həm körpələrdə, həm də uşaqlarda qəbizliyi aradan qaldırmaq üçün qidalanma dəyişiklikləri tövsiyə olunur. Körpələrdə laktuloza və qəbizlik əleyhinə süpozituarlardan istifadə etmək olar. Yaşlı uşaqlarda laksatiflər müalicədə istifadə edilə bilər.
Uşaqlarda qəbizlik
Uşaqlarda qəbizlik şikayətləri və ya simptomları başladıqda, hətta qısa müddətli (iki həftədən az) olsa belə, qəbizliyin pisləşməsinin, təkrarlanmasının və ya xroniki hal almasının qarşısını almaq üçün düzgün müdaxilə edilməlidir. Körpələrdə neonatal dövrdən sonra inkişaf edən qəbizlik adətən bərk qidalara və ya inək südünə keçid kimi qidalanma dəyişiklikləri səbəbindən baş verir. Qəbizlik tez-tez pəhrizin dəyişdirilməsinə cavab verir, lakin bəzi hallarda bu kifayət olmaya bilər. Yetkinlərdə müalicədə liflə zəngin qidaların istehlak edilməsi tövsiyə edilir, nəcis yumşaldıcı və ya işlətmə dərmanları da qəbizliyin aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayır.
Qəbizliyin qarşısını necə almaq olar?
Defekasiya şərtli refleks olduğundan, oyandıqdan və yeməkdən sonra yoğun bağırsağın fəaliyyəti artır. Buna görə də xüsusilə yuxudan oyandıqdan sonra ilk iki saat ərzində və səhər yeməyindən sonra tualetə getmə vərdişinin qazanılması qəbizliyin sağalmasında mühüm rol oynayır. Yenə yeməklə birlikdə qəbul edilən lif miqdarı qəbizliyi müalicə etmək və təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün lazımdır. Buna görə də gündəlik lif qəbulunu 20-25 qrama qədər artırmaq lazımdır.
Qəbizlik üçün faydalı qidalar hansılardır?
Gavalı, alma, armud, kivi, əncir, sitrus meyvələri (portağal, qreypfrut, naringi), ispanaq, Brüssel kələmi, brokoli, artishok, noxud, lobya, mərcimək, çia toxumu, kətan toxumu, tam taxıllı çovdar çörəyi və kefir qəbizlikdə olduqca faydalıdır. Lif baxımından yüksək olan bu qidalar qəbizliyi müalicə etməklə yanaşı, qəbizliyin təkrarlanmasının da qarşısını alır.
Qəbizlik zamanı hansı qidalardan qaçınmaq lazımdır?
Həddindən artıq spirt istehlakı, tərkibində özü olan qidalar, emal olunmuş taxıllar, süd və süd məhsulları, qırmızı ət, qızardılmış və ya hazır qidalar və fast food məhsulları qəbizliyə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən qəbizlik problemi olan insanlar bu qidalardan uzaq durmalıdırlar.
